- Jakie zasady stoją za używaniem kropek, przecinków i innych znaków interpunkcyjnych w języku polskim?
- Dlaczego poprawne stosowanie interpunkcji ma duże znaczenie?
- Praktyczne wskazówki: jak unikać błędów interpunkcyjnych?
Błędy interpunkcyjne w języku polskim można „podziwiać” na masową skalę: na blogach, w reklamach, w mediach społecznościowych, gazetach, pracach uczniów, mailach i wszędzie tam, gdzie w grę wchodzi tzw. czynnik ludzki oraz nieznajomość zasad. Czy koniecznie trzeba się tą interpunkcją przejmować, jak zająć się nauką i co trzeba wiedzieć o podstawowych zasadach?
Jakie zasady stoją za używaniem kropek, przecinków i innych znaków interpunkcyjnych w języku polskim?
Czy bezpośrednio przed „że” zawsze ląduje przecinek? Nie. To może „który”, jako przykład takiej prostej zasady? Również nie!
Musisz wiedzieć, że dopiero drobiazgowe poznanie poszczególnych zagadnień – wraz z wyróżnieniem wyjątków w ich obrębie – może dać ci pewien właściwy obraz o zasadach rządzących interpunkcją w języku polskim. Nie sposób napisać o tym tylko jednego artykułu, bo mogłoby to skończyć się jedynie pewną formą rzucania ciekawostkami. Gdzie zatem szukać najpewniejszej wiedzy? Od lat stale aktualizowany i poszerzany „Wielki słownik ortograficzny PWN z zasadami pisowni i interpunkcji” jest zaliczany do najlepszych źródeł.
Powiedzmy sobie szczerze: sięgną do niego najpilniejsi uczniowie, studenci filologii polskiej, fascynaci i profesjonaliści. Jednak dla całej reszty jest mnóstwo źródeł internetowych, w których można szybko odnaleźć jasne i klarowne wytłumaczenie zasad, szczególnie w bardzo konkretnych przypadkach dotyczących jednego słowa, bądź też powtarzalnej konstrukcji zdania. Warto z nich skorzystać, np. poprzez wpisywanie zapytań w wyszukiwarce (wciąż nie polecamy jeszcze bazować bezkrytycznie na wczesnych wersjach algorytmów sztucznej inteligencji, a każdą wiedzę warto też zweryfikować i skonfrontować z innym źródłem).
Uwaga! Spróbuj się przyjrzeć temu artykułowi i poszukać miejsc, w których doszukujesz się błędów interpunkcyjnych lub związanych z tym nieścisłości. Od czasu do czasu rób podobnie z innymi treściami, stosując tę metodę jako ćwiczenie poznawanych na bieżąco zasad interpunkcyjnych.
Dlaczego poprawne stosowanie interpunkcji ma duże znaczenie?
Tak, interpunkcja potrafi być równie ważna, co ortografia. Dzięki niej:
- Nadajemy pewne określone „tempo wypowiedzi”, tym samym ułatwiamy osobie czytającej poprawną wymowę, w tym szczególnie stosowanie pauz.
- Poprawiamy odbiór treści, np. poprzez rozdzielenie kolejnych części zdania.
- Dostajemy nowe możliwości, w tym, chociażby możliwość sprawnego wyliczenia po dwukropku bądź charakterystycznego „zawieszenia myśli” po wielokropku i dokonania uzupełnień w nawiasie.
- Mamy możliwość w jasny sposób pokazać, który fragment tekstu jest cytatem.
- Jesteśmy w stanie rozdzielić poszczególne zdania od siebie (w tym momencie warto wyobrazić sobie jak wyglądałoby czytanie książki z przerwami jedynie w postaci przecinków, albo wcale).
- Możemy budować dialogi, w tym również te najbardziej rozbudowane.
Takich pozytywnych wpływów interpunkcji jest jeszcze więcej, część z nich z pewnością intuicyjnie dostrzegasz i ty. Jest jednak pewna zawiłość, która sprawia, że z interpunkcją niejedna osoba może „walczyć przez całe życie” – nauczenie się zasad i ich stosowanie jest najzwyczajniej w świecie całkiem trudne.
Pamiętaj: Jeśli myślisz, że autorzy książek, wzięci dziennikarze i zawodowi copywriterzy nie robią błędów interpunkcyjnych, to jesteś w bardzo głębokim błędzie. Każdy z nich popełnia mniejsze lub większe wpadki interpunkcyjne. Czy jest na to rada? Oczywiście – to możliwość skorzystania z usług korektora oraz redaktora. Profesjonalne teksty przechodzą taką właśnie redakcję i korektę, podczas której poprawiane są nie tylko błędy logiczne, składniowe i ortograficzne, ale też interpunkcyjne. W efekcie wiele książek oddanych w postaci pierwszego maszynopisu szybko zabarwia się na czerwono, ze względu na mnogość poprawek. Czy to coś złego? W żadnym wypadku! Jednak oddanie jakiegokolwiek dzieła „wyższej rangi” do druku bez dokonanej korekty, może zostać odebrane jako lekceważenie odbiorcy, z jednoczesnym wskazaniem na niską jakość treści.
Praktyczne wskazówki: jak unikać błędów interpunkcyjnych?
Błędy w obrębie interpunkcji raczej cię nie ominą. Jeżeli wciąż robisz ich dużo, to nie zrażaj się – prawdopodobnie wraz ze zwiększeniem częstotliwości świadomego pisania, będziesz w stanie lepiej wstawiać przecinki, nie zapomnisz o półpauzie i poznasz „możliwości średnika”. Zatem nasza pierwsza porada brzmi:
Zadbaj o świadomą próbę nienagannego pisania – wszędzie, gdzie tylko się da.
Mamy często w zwyczaju iść na skróty, bo „w internecie i tak wszyscy piszą bez kropek”, „sms to wypowiedź typu instant, więc nie trzeba się spinać”, „ten mail to do najbliższego zespołu, tutaj nikt nie będzie miał mi za złe”. Wychodzenie z takiego założenia sprawia, że błędy popełniamy i będziemy popełniać, bo niedokładanie się do odpowiedniej jakości wypowiedzi (szczególnie online) sprawia, że nie jesteśmy w stanie wyrobić sobie nawyków.
Pamiętaj, że w internecie większość treści nie przechodzi żadnej korekty, natomiast w książkach jest ona nierzadko bardzo drobiazgowa.
Dlatego jeśli poszukujesz dobrych wzorców, to sięgnij po książkę papierową lub e-booka, za którymi stoi dobre wydawnictwo lub jej autor wyraźnie zaznacza, że przykłada dużą wagę do jakości przekazu. Podczas częstej lektury możesz nie tylko poszerzyć swoje słownictwo, ale też nabrać nawyków dotyczących interpunkcji.
Postaraj się chociaż raz w tygodniu sięgnąć do „twardej” wiedzy dotyczącej zasad interpunkcyjnych.
Chcesz nauczyć się poprawnie wstawiać przecinki? Poczytaj konkretnie o tych zasadach. Nigdy nie wiesz, do czego służy średnik? Zainteresuj się opracowaniem na ten temat. Chcesz umieć pisać dialogi i wiedzieć, jakich znaków interpunkcyjnych użyć i kiedy? Sięgnij po zbiór porad dla początkujących pisarzy. Uczenie się sprawi, że będziesz dysponować coraz szerszą bazą wiadomości, które – na drodze ćwiczeń – możesz później wykorzystać w budowaniu językowych rutyn i automatyzmów.
Zasady interpunkcji możesz również poznać i szlifować pod okiem specjalisty. Taką możliwość daje ci BUKI School, czyli seria indywidualnych lekcji z najlepszymi polonistami. Pierwszą lekcję możesz odbyć bez płacenia i już wtedy będziesz w stanie ocenić, czy dobrze ci się pracuje z wybranym mentorem.